▎آناتومی زانو

زانو یک مفصل پیچیده است که از سه استخوان اصلی تشکیل شده است: استخوان ران (فمور)، استخوان درشت نی (تیبیا) و استخوان کوچک نی (فیبولا).

میان این استخوان‌ها، غضروف مفصلی و مایع سینوویال وجود دارد که به روان‌سازی حرکات زانو و کاهش اصطکاک کمک می‌کند.

ارتروز زانو به تدریج باعث فرسایش این غضروف و تغییر در ساختار مفصل می‌شود.

▎۲. علل ارتروز زانو

چندین عامل می‌توانند در ایجاد ارتروز زانو نقش داشته باشند:

• سن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به ارتروز زانو افزایش می‌یابد (معمولاً بعد از ۴۵ سالگی).

• وزن بالا: اضافه وزن فشار بیشتری به مفصل زانو وارد می‌کند و می‌تواند باعث سرعت بخشیدن به فرسایش غضروف شود.

• سابقه آسیب‌های مفصلی: آسیب‌های قبلی به زانو، مانند شکستگی یا صدمه به غضروف، می‌تواند ریسک ابتلا به ارتروز را افزایش دهد.

• عوامل ژنتیکی: وجود سابقه خانوادگی ارتروز می‌تواند فرد را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.

• فعالیت‌های ورزشی: برخی ورزش‌ها یا فعالیت‌های مکرر (مانند دویدن یا وزنه‌برداری) می‌توانند به مفصل فشار وارد کنند.

• اختلالات آناتومیکی مادرزادی: مانند پرانتزی بودن و انحراف زانوها، صافی کف پا و... احتمال ابتلا به ارتروز زانو را تشدید می‌کنند.

▎۳. علائم

علائم ارتروز زانو می‌تواند متنوع باشد و شامل موارد زیر است:

• درد: درد معمولاً به تدریج ایجاد شده و به مرور افزایش می‌یابد، به‌ویژه هنگام فعالیت (مانند راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله).

• سفتی صبحگاهی: بخصوص صبح‌ها یا بعد از نشستن طولانی‌مدت، فرد ممکن است احساس سفتی کند.

• احساس خالی کردن یا قفل شدن زانو: ممکن است دیده شود.

• تورم: ممکن است در ناحیه زانو تورم و حساسیت وجود داشته باشد.

• کاهش دامنه حرکتی: فرد ممکن است نتواند به‌طور کامل زانو را خم کند یا صاف کند.

• صداهای مفصلی: ممکن است صدای کلیک یا خراش در حین حرکت زانو شنیده شود.

▎۴. تشخیص

تشخیص ارتروز زانو معمولاً شامل تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری است. مراحل تشخیص شامل:

• شرح حال و علائم بیمار

• معاینه فیزیکی: ارزیابی دامنه حرکتی، نقاط درد و حساسیت و بررسی علائم التهابی

• تصویربرداری: اشعه ایکس یا MRI برای شناسایی تغییرات در وضعیت غضروف، استخوان و مایع مفصلی

• آزمایش خون: برای رد کردن دیگر شرایط مانند روماتیسم یا بیماری‌های التهابی.

▎۵. درمان

▎الف. درمان‌های غیرجراحی

• کاهش وزن: در صورت چاقی، کاهش وزن به کاهش فشار بر مفصل زانو کمک می‌کند.

• داروهای ضد التهاب: داروهای NSAIDs مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب موثر هستند.

• مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها: می‌تواند در پیشگیری و درمان به افراد کمک کند.

▎ب. درمان‌های جراحی

در موارد پیشرفته که علائم به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهند، گزینه‌های جراحی ممکن است شامل:

• آرتروسکوپی: در این روش، جراح از یک دوربین کوچک برای اصلاح آسیب‌ها و تمیز کردن زانو استفاده می‌کند.

• تعویض مفصل زانو (Total Knee Replacement): در موارد حاد، ممکن است نیازی به تعویض کامل یا جزئی مفصل زانو باشد.

▎۶. نقش فیزیوتراپی در مدیریت ارتروز زانو

فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش‌ها و اولین گام برای مدیریت علائم و پیشرفت ارتروز زانو است. نکاتی که فیزیوتراپی در این زمینه می‌تواند کمک کند شامل:

• تمرینات تقویتی: تقویت عضلات اطراف زانو (مانند عضلات چهارسر و همسترینگ) برای بهبود پایداری و حمایت از زانو.

• تمرینات کششی: افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش سفتی مفصل.

• تکنیک‌های درمان دستی: برای بهبود خون‌رسانی و کاهش درد و اصلاح راستای زانو.

• استفاده از مدالیتی‌ها: برای کاهش درد و التهاب.

•استفاده از سوزن خشک و الکترواکوپانکچر: برای ازادسازی عضلات وکاهش گرفتگی های عضلانی که باعث کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی زانو میشود

• آموزش و مشاوره: به بیماران در مورد نحوه مدیریت فعالیت‌های روزمره و پیشگیری از بروز آسیب‌های بیشتر.

▎۷. پیشگیری

اگرچه ممکن است نتوان از ارتروز زانو به‌طور کامل پیشگیری کرد، اما می‌توان با رعایت نکات زیر خطر ابتلا را کاهش داد:

• حفظ وزن سالم: کاهش وزن به کاهش فشار بر زانو کمک می‌کند.

• ورزش‌های منظم: انجام ورزش‌های ملایم مانند شنا یا دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی می‌تواند به حفظ انعطاف‌پذیری و قدرت زانو کمک کند.

• استفاده از کفش‌های مناسب: انتخاب کفش‌های مناسب با پشتیبانی کافی برای حفظ سلامت زانو.

• اجتناب از حرکات تکراری و سنگین: اگر فعالیت‌های روزانه (مانند بالا پایین رفتن از پله‌ها) یا ورزشی شما شامل حرکات فشاری به زانو است، سعی کنید زمان استراحت و تنوع حرکتی را افزایش دهید.

▎۸. نتیجه‌گیری

ارتروز زانو یک بیماری شایع و ناتوان‌کننده است که می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی افراد بگذارد. با درک بهتر علل، علائم و روش‌های درمان، به ویژه نقش مهم فیزیوتراپی در مدیریت این وضعیت، می‌توان به بهبود وضعیت زانو و کاهش علائم کمک کرد.

ما در مجموعه فیزیوتراپی هیرمان با استفاده از دستگاه های تخصصی و به روز دنیا و کادر درمان حرفه ای و با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی به شما کمک میکنیم تا کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی رخ داده و بازگشت به فعالیت های روتین زندگی هرچه سریعتر اتفاق بیوفتد